Klima ve Soğutma Tesisatları

Günümüz koşullarında şehir hayatının  ve şehirlerde yaşayan insan sayısının artması konfor ihtiyaçlarını doğurmuştur. Çağımızda yapılan izolasyonlu ve camlı binalar klima ve havalandırma sistemleri vazgeçilmez hale getirmiştir. Bu yaşam tarzıyla beraber klima sistemleri de hayatımıza hızlı bir giriş yapmıştır. Klima teknolojisi  ilk olarak evoparatif serinletme sistemleri ile başlamış 19. yüzyılın sonlarına doğru amonyak gazının klima sistemleriyle kullanılmasından sonra hızlı bir gelişme trendine girmiştir.Amonyak daha sonra yerini freon gazlarına bırakmıştır. 20.yüzyılın sonlarına doğru freon gazlarının sera etkisi yaptığının  keşfinden sonra çok çeşitli formüller geliştirilmiştir ve gelişmeler hala devam etmektedir. Günümüzde direkt genleşmeli sistemler olan vrf, split sistemler ve roof-top klima sistemlerinin yanı sıra .Çeşitli akışkanların soğutularak ısı transferi yapıldığı fan-coil ve klima santral sistemleri de oldukça yoğun olarak kullanılmaktadır.

SOĞUTMA SİSTEMLERİ
VRF Klima Sistemleri
Vrf kısaltmasının Türkçe karşılığı değişken soğutucu akışkan debili klima sistemleri anlamına gelmektedir. Açıklamadan de anlaşılacağı üzere ihtiyaç kadar soğutucu gazın sisteme pompalanması demektir. Aynı binada farklı mekanların farklı iklim koşullarına ulaştırılmasına imkan tanıyan bu sistemlerin kullanımı oldukça yoğunlaşmıştır. Split sistemlere göre oldukça çevrecidir ve enerji verimliliği açısından daha avantajlıdır. İklimlendirilecek alanların adetleri artıkça vrf sistemlerin maliyetleri düşmektedir.7 veya 8 ve üstü bölüme sahip olan mekanlarda vrf her zaman daha avantajlıdır. VRF sistem klima cihazları ilk olarak güç kontrollü kompresörler ve dijital kontrollü kompresörler kullanılarak imal edilmiştir.Dünya genelindeki teknolojik gelişmelerden klima sistemleri de nasibini almıştır. AC invertör sistemlerin keşfinden sonra DC invertör sistemine geçiş yapılmıştır.VRF klima sistemlerinde oldukça farklı iç ünite seçenekleri bulunmaktadır. Tek yönlü, iki yönlü ve dört yönlü kaset tipi iç üniteler,düşük ve yüksek statik basınçlı kanal tipi iç üniteler, kabinli ve kabinsiz yer tipi iç üniteler, duvar ve tavan tipi iç üniteleri sayabiliriz. Bu klima sistemlerin kontrol ve otomasyon sistemleri de oldukça gelişmiştir.Arıza teşhisi, uzaktan kontrol,kısıtlamalı sistemler ve bina otomasyon sistemlerine uyumlu olmaları bazı özelliklerindendir. En önemli özellikleri uzun metrajlı boru sistemlerinden dolayı dış ünitelerin çatı ve bahçe seviyelerine konumlandırılarak görüntü kirliliğini azaltmasıdır. VRF sistemlerde COP ve EER değerleri de oldukça yüksektir.
Split Klima Sistemleri
Lokal çözüm gerektiren durumlarda split klima cihazlarından faydalanılır.Münferit kullanılan bağımsız mekanlar da ekonomik ve hızlı bir çözüm şeklidir. Bir çok model ve kapasite seçeneği mevcuttur. Konvensiyonel tiplerin yanı sıra invertör tipler de yaygın olarak kullanılmaktadır.Ayrıca bazı markalar da opsiyonel olarak elektrostatik ve karbon flitre seçenekleri de mevcuttur.
Fan-Coil Sistemleri
VRF klima sistemlerine alternatif olacak bir iklimlendirme sistemidir. Soğutma grupların da soğutulan sirkülasyon suyu pompa vasıtası ile fan-coil cihazlarına iletilir. Fan-coil cihazın da bulunan soğutucu batarya sayesinde akışkan üzerine yüklenen kalori havaya transfer edilmiş olur. Soğutulan hava fan yardımı ile istenilen mekana üflenir. Fan-coil cihazları 2 borulu veya 4 borulu olarak imal edilir. İki borulu sistemlerde yazlık ve kışlık vana ayarları yapılması gerekmektedir. 4 borulu sistemlerde herhangi mevsim geçişine ihtiyaç olmaz. Isıtıcı ve soğutucu bataryalar ayı ayrı işlev görürler.Isıtıcı batarya kazandan gelen su ile soğutucu batarya ise soğutma grubundan gelen su ile çalışır. Klima sistemlerinde olduğu gibi çok çeşitli model seçeneği bulunmaktadır. Kanal-kaset-duvar ve tavan modelleri mevcuttur.
Isı Pompa Sistemleri
Ülkemizde yaygın olarak su kaynaklı ısı pompası sistemleri kullanılmaktadır. İlk bakışta fan-coil cihazını andıran bu cihazlar aslında kendi başların birer paket klima cihazıdır.Isı pompaları kendi başlarına bağımsız soğutma devreleri ve elektronik sisteme sahiptir. Kondanzasyon sistemi su soğutma kulesinden gelen su ile işlev görür. Freon gazı plakalı eşanjör vasıtası ile yoğuşturulur. İç ortamdan emilen sıcak hava plakalı eşanjör ve su kulesi sayesinde dışarı atılmış olur. Bu cihazlar heat pump soğutma çevrimine sahip oldukları için ısıtma işlemi içinde aynı teori geçerlidir. Alış veriş merkezleri ve geniş hacimli iş merkezlerinde enerji kullanımının ayrıştırılması için oldukça yoğun olarak tercih edilirler. Ayrıca yüksek verimlilik değerleri ve düşük dış ortam ısılarında maksimum performans gösterdikleri için tercih edilen başlıca sistemler arasında gelir. Isı pompası cihazları yoğun olarak kanallı tip olarak kullanılır.
Klima Santralleri ve Hava Şartlandırma Sistemleri
Bu sistemler de fan-coil cihazlarında olduğu gibi genelde su kaynaklıdır. Merkezi kazan dairesi ve su soğutma gruplarında gelen kalori yüklü su. Klima santrallerine iletilir. Yüksek basınçlı santral fanı sayesinde hava kanalları kullanılarak uzun mesafelere iletilir. Otomatik kontrol elemanları sayesinde istenilen kolori ve debi miktarı hassas bir şekilde ayarlanmış olur. Klima santral sistemleri ısı geri kazanımlı, karışım havalı ve % 100 taze havalı olarak imal edilirler. Bu özelliklerinden dolayı her türlü iklimlendirme şartlarını salarlar. Ayrıca klima santralleri DX bataryalı olarak da imal edilebilirler. Klima santrallerinden genellikle kayış kasnak tahrikli veya direkt tahrikli fanlar kullanılır. Klima santralleri çeşitli hücreler halinde imal edilir. Bunlardan bazıları aspiratör ve vantilatör hücresi, karışım ve ısı geri kazanım hücresi, batarya hücresi, filtre hücreleri, susturucu hücresi, nemlendirme hücresi olarak sayılabilir. Hassas ısı ve nem kontrolü gereken mekanlarda vazgeçilmez soğutma sistemleridir. Steril ve yarı steril alanlar için de klima santral sistemlerinde faydalanılır. Modüler olması montaj ve demontaj kolaylığının yanı sıra uzun mesafe nakliye yapılan durumlarda navlun bakımından da oldukça düşük maliyetler sunar. Klima santralleri genellikle büyük hacimli yerlerde, hastaneler, iş merkezleri, kapalı yüzme havuzları gibi bir çok mekanda kullanılır.
Roof-Top Klima Cihazları
DX batarya ve standart soğutma çevrimine sahip olan bu cihazlar oldukça büyük hacimler için üretilmiştir. Soğutma tarafı DX sistemlerle sağlanır ısıtma tarafında ise heat-pump, sulu batarya ve gaz borner olarak üç farklı alternatif kullanılır. Paket cihaz olması oldukça kolay bir montaj opsiyonu sağlar. Kapasite aralığı olarak 25 kw tan 250 kw ta kadar çeşitli kapasitelerde imal edilirler. Oldukça sade bir kontrol düzeneğine sahip olan modellerin yanı sıra hava kalitesi kontrol etme, ivertör teknolojisi gibi daha karmaşık modeller de mevcuttur. Spor salonları, mega süpermarketler ve büyük hacimli mekanlarda kullanılırlar.
Su Soğutma Grupları
Klima santral ve fan-coil sistemlerinde kullanılan soğuk suyun üretilmesinde kullanılan cihazlardır. Teras ve çatıya montajı yapılan cihazlar hava soğutmalı olarak;makine dairesi gibi kapalı alanlara montajı yapılan cihazlar su soğutmalı olarak kullanılırlar. Teknolojik gelişmeler etkisini soğutma guruplarında oldukça yoğun bir şekilde hissettirmektedir. Bu cihazlarda oldukça ileri teknoloji ile donatılmıştır. Tahrik sisteminde vidalı, scroll ve pistonlu kompresörler kullanılmaktadır. Kondenser fan kontrolü sayesinde düşük dış ortam sıcaklıklarında da proses soğutma yapabilmektedirler.
Evoparatif Soğutucular
Soğutmanın ana prensibi olan buharlaşma metodunu kullanarak soğutma yapan sistemlerdir. Bir su pompası vasıtası ile su gözenekli bazı materyallerin üzerine akıtılır. Bu gözeneklerin arasından belli bir hızda hava geçişi yapılarak buharlaşma meydana getirilir. Belli bir miktarda soğutulan hava fan yardımı ile istenilen mekana üflenir. Enerji sarfiyatı açısından oldukça düşük maliyetli bir soğutma tekniğidir. Çok büyük hacimlerin düşük maliyetli olarak soğutulmasına imkan tanıyan bu sistemler. Kuru çöl iklimi görülen bölgelerde yoğun olarak kullanılır. Yüksek bağıl nem düşük ısı istenen mekanlarda aranılan çözümler arasındadır.